Κιλκίς

Γενικές πληροφορίες

Το Κιλκίς είναι πόλη της Μακεδονίας, έδρα του δήμου Κιλκίς και πρωτεύουσα της Περιφερειακής Ενότητας Κιλκίς στην Κεντρική Μακεδονία, με μόνιμο πληθυσμό 22.740 κατοίκους (2011).Είναι κτισμένη στους πρόποδες του λόφου του Αγίου Γεωργίου, όπου σώζεται η μεταβυζαντινή ομώνυμη εκκλησία του 1830. Η πόλη δέχτηκε ήδη από το 1913 πλήθος Μακεδόνων και Θρακών προσφύγων που εγκαταστάθηκαν σε αυτή, από τη Βόρεια Μακεδονία, την Ανατολική Ρωμυλία και την Ανατολική Θράκη. Σήμερα κοντά στην πόλη έχει αναπτυχθεί η Βιομηχανική Περιοχή στο Σταυροχώρι. Απέχει 48 χιλιόμετρα από τη Θεσσαλονίκη, 66 χιλιόμετρα από το αεροδρόμιο «Μακεδονία» και γειτνιάζει με την ελληνο-βορειομακεδονική μεθόριο.

Γεωγραφία

Το Χέρσο είναι μεγάλο χωριό του Δήμου Κιλκίς της Περιφερειακής Ενότητας Κιλκίς με πληθυσμό 814 κατοίκους (2011) Είναι έδρα της Δημοτικής ενότητας Χέρσου και παλαιότερα αποτελούσε έδρα του Δήμου Χέρσου. Είναι επίσης έδρα της Κοινότητας Χέρσου, στην οποία περιλαμβάνονται και τα χωριά Ελευθεροχώρι, Καλίνδρια και Ηλιόφωτο. Επί τουρκοκρατίας στο Χέρσο κατοικούσαν μουσουλμάνοι κυρίως, αλλά και χριστιανοί Παρά την ίδρυση της Βουλγαρικής εξαρχίας το 1870 οι χριστιανοί κάτοικοι του Χέρσου παρέμειναν πιστοί στο πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως. Το 1879 με την εγκατάσταση του Βούλγαρου ουνίτη επισκόπου στο Κιλκίς, Νείλου Ισβόρωφ, πολλοί κάτοικοι του χωριού ασπάστηκαν την Ουνία. Μετά το 1893, όταν ο νέος Βουλγαρουνίτης επίσκοπος, Λάζαρος Μλαντένωφ προσχώρησε στην Βουλγαρική εξαρχία, πολλοί Χερσιώτες προσχώρησαν σταδιακά και αυτοί στη Βουλγαρική εκκλησία. Μετά την συνθήκη του Νεϊγύ, το 1919, και το Πρωτόκολλο Πολίτη-Καλφώφ του 1924, όσοι κάτοικοι ήταν εξαρχικοί, αποχώρησαν στη Βουλγαρία, ενώ με τη Συνθήκη της Λωζάνης το 1923 οι μουσουλμάνοι κάτοικοι που ήταν και η πλειοψηφία, προσέφυγαν στην Τουρκία. Ταυτόχρονα, Έλληνες από την Ανατολική Θράκη και την Ανατολική Ρωμυλία εγκαταστάθηκαν στο Χέρσο, ενώ λίγο μετά προστέθηκαν πρόσφυγες από τον Πόντο. Σήμερα, το Χέρσο έχει Γυμνάσιο και Γενικό Λύκειο.

Ιστορια

Αρχαιότητα

Η περιοχή υπήρξε γνωστή από την εποχή του Τρωικού πολέμου ως κατοικία των Παιόνων με πρωτεύουσα την Αμυδώνα (σημερινό Αξιοχώρι). Οι Παίονες συμμετείχαν στον Τρωικό Πόλεμο με τον βασιλιά Πυραίχμη και τον Αστερόπαιο.[1] Ο λόφος και η γύρω περιοχή κατοικούνται από την αρχαϊκή εποχή, όπως μαρτυρούν τα ευρήματα... Η πόλη πήρε το όνομά της από την αρχαία πόλη Καλλικώς, που στη συνέχεια ως Ρωμαϊκός σταθμός του 1ου αιώνα π.Χ. ονομάζονταν Κάλλικουμ (Callicum) Callicum ή Καλλικώς ήταν το δερμάτινο κόσκινο με το οποίο συλλέγονταν ο χρυσός από τον ποταμό Εχέδωρο. Άλλωστε ο ποταμός πήρε την ονομασία "Γαλλικός" από τον οικισμό Καλλικό. Σήμερα ο οικισμός Καλλικώς/Καλλικός έχει ταυτιστεί με την Κολχίδα Κιλκίς όπου υπάρχουν ρωμαϊκά και παλαιοχριστιανικά ερείπια οικισμού. Το Καλλίκουμ αποτελούσε επίσης σημαντικό σταθμό στη δημόσια Ρωμαϊκή όδο που διέρχονταν την περιοχή

Βυζαντινοί Χρονοι

Με την προσχώρηση των κατοίκων της περιοχής στο Χριστιανισμό ιδρύεται η Επισκοπή Καλλικού. Τον 5ο αιώνα μ.Χ. ιδρύεται στον λόφο του σημερινού Κιλκίς, η μονή της Παναγίας της Καλλικούς και γύρω από αυτή εξελίσσεται ένα μικρό πόλισμα. Κατά τον 10ο αιώνα με την ίδρυση της Δεύτερης Βουλγαρικής Αυτοκρατορίας, η πόλη Καλλικόν λεηλατείται από τους Βούλγαρους και πολλοί κάτοικοί της μεταναστεύουν στην Καλαβρία της Νοτίου Ιταλίας, που τότε ανήκε στο Βυζάντιο. Ίδρυσαν εκεί την πόλη Γαλλικιάνο που μέχρι σήμερα οι κάτοικοι γνωρίζουν την καταγωγή τους από το Καλλικόν της Μακεδονίας και διατηρούν την ελληνική τους συνείδηση και παράδοση. Λόγω της εκτεταμένης καταστροφής του 10ου αιώνα παύει και η Επισκοπή Καλλικού. Η σύγχρονη πόλη δημιουργήθηκε από τους κατοίκους του κατεστραμμένου Καλλικού, μετά το 1014, όταν ο αυτοκράτορας Βασίλειος Β΄ κατέστρεψε το Βουλγαρικό στρατό και επανήλθε η ηρεμία στην περιοχή. Πολλοί κάτοικοι του Καλλικού συνέρρευσαν τότε στη μονή της Παναγίας της Καλλικούς και το ήδη υπάρχον πόλισμα εξελίχτηκε σε κωμόπολη με το όνομα Καλλικούς και μετέπειτα, εκ παραφθοράς, Καλκούσι Το 1246 ο αυτοκράτορας Ιωάννης Γ´ Δούκας Βατάτζης εκστράτευσε και επετέθη κατά των Βουλγάρων. Ο Ιωάννης ανέκτησε την περιοχή από τον Αξιό έως τον ποταμό Έβρο ενσωματώνοντας την περιοχή στην βυζαντινή Αυτοκρατορία της Νίκαιας.

Aξιοθεατα

Αρχαιολογικό

Το Αρχαιολογικό Μουσείο Κιλκίς λειτουργεί από το 1972 και συγκεντρώνει στις αίθουσες του τα διάφορα ευρήματα του νομού, που προέρχονται από παραδόσεις ιδιωτών, καθώς και από τις συστηματικές ανασκαφές των τελευταίων ετών. Το υφιστάμενο κτήριο του μουσείου περιλαμβάνει τρεις αίθουσες με διάφορα ευρήματα της προϊστορικής περιόδου και της πρώιμης εποχής του Σιδήρου, ανασκαφικά ευρήματα από τον αρχαιολογικό χώρο του νεκροταφείου της εποχής του Σιδήρου του Παλιού Γυναικόκαστρου, καθώς και ευρήματα ιστορικών χρόνων από την καθημερινή ζωή των πόλεων Ευρωπού και Παλατιανού. Το σημαντικότερο έκθεμα είναι ο μοναδικός στη Βόρεια Ελλάδα Κούρος της αρχαίας Ευρωπού του 6ου π.Χ. αιώνα. Επίσης, έχει και εξωτερικό χωρο όπου φιλοξενούνται επιγραφές και πολλά άλλα εκθέματα. Το Μουσείο λειτουργεί Τρίτη-Κυριακή από 8:30 ως 15:00 και διαθέτει υποδομές πρόσβασης για τα άτομα με ειδικές ανάγκες. Πολεμικό Μουσείο Το πολεμικό μουσείο του Κιλκίς. Το Πολεμικό Μουσείο του Κιλκίς άρχισε να λειτουργεί το 1966. Βρίσκεται στον πευκόφυτο λόφο του Ηρώου που απέχει 1 χλμ. από την πόλη, στο λόφο όπου έγινε η τριήμερη φονική μάχη του Κιλκίς (19-21 Ιουνίου 1913) μεταξύ του ελληνικού και του βουλγαρικού στρατού στη διάρκεια του Β' Βαλκανικού Πολέμου και πρόκειται για το παλαιότερο μουσείο από όσα ίδρυσε το Γενικό Επιτελείο Στρατού. Στον ίδιο χώρο υπάρχει Ηρώο πεσόντων της μάχης και προτομές ηρώων αξιωματικών. Από τα πιο σημαντικά εκθέματα είναι οι σημαίες των πολεμικών σχηματισμών (μεραρχιών και συνταγμάτων) που έλαβαν μέρος στους Βαλκανικούς Πολέμους και τα προσωπικά αντικείμενα του συνταγματάρχη Αντωνίου Καμπάνη, που έπεσε μαχόμενος. Επίσης εκτίθεται οπλισμός, μετάλλια και παράσημα του ελληνικού και του βουλγαρικού στρατού και στολές Ελλήνων στρατιωτών και αξιωματικών του 1913 και διάφορα προσωπικά αντικείμενα πεσόντων μαχητών. Τέλος υπάρχουν πίνακες ζωγραφικής, λιθογραφίες και φωτογραφίες από τις κινήσεις του ελληνικού στρατου Στον προαύλιο χώρο του μουσείου, όπως και στο Ηρώο εκτίθενται ορειβατικά και πεδινά πυροβόλα που χρησιμοποιήθηκαν στη μάχη του Κιλκίς. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει ο ανάγλυφος χάρτης και η οπτικοακουστική παρουσίαση της μάχης. Το Στρατιωτικό Μουσείο διαθέτει μικρό χώρο στάθμευσης για ΙΧ οχήματα (χώρος στάθμευσης για λεωφορεία 300 μ. από το Μουσείο ) και έχει δυνατότητα πρόσβασης για άτομα με ειδικές ανάγκες. Το μουσείο λειτουργεί καθημερινά από τις 08:00 έως 14:00 και από 17:00 έως 20:00, και τα Σαββατοκύριακα από 08:00 έως 20:00. Η είσοδος είναι δωρεάν.

Μονή <Αγίου Γεωργίου Λόφου Κιλκίς Η Μονή Αγίου Γεωργίου Λόφου Κιλκίς βρίσκεται στα βόρεια όρια της πόλης του Κιλκίς στο λόφο Αγίου Γεωργίου με υψόμετρο 369 μέτρα και έκταση 628 στρέμματα ανάμεσα σε πλούσιο φυσικό περιβάλλον και ενδιαφέρουσα πανίδα μικρών κυρίως ειδών.. Σπήλαιο Αγίου Γεωργίου: Το σπήλαιο είναι από τα αξιολογότερα της Ελλάδας και βρίσκεται στους πρόποδες του λόφου Αγίου Γεωργίου. Έχει έκταση άνω των χιλίων τετραγωνικών μέτρων και συνολικό μήκος εξερευνημένων διαδρομών τριακοσίων μέτρων και είναι διώροφο. Διαθέτει σπανιότατο διάκοσμο από κοραλλιογενές υλικό και πλήθος σταλακτιτών, σταλαγμιτών και συνθέσεων που του προσδίδουν ξεχωριστή ομορφιά. Επιπροσθέτως, παρουσιάζει επιστημονικό ενδιαφέρον τόσο λόγω ευρημάτων προϊστορικών περιόδων όσο και από ιατρικής πλευράς ως κατάλληλο για θεραπεία αναπνευστικών παθήσεων.

Εκπαίδευση

Στη πόλη του Κιλκίς υπάρχουν 14 Νηπιαγωγεία, 9 Δημοτικά σχολεία, 3 Ημερήσια Γυμνάσια και 1 Εσπερινό, 2 Ημερήσια Γενικά Λύκεια, 1 Εσπερινό 2 ΕΠΑΛ, 1 Εκκλησιαστικό, 1 EΠΑΣ και 1 Σ.Ε.Κ. Επίσης υπάρχει 1 ΤΕΕ Νοσηλευτικής - Σχολή Νοσηλευτικής ΓΝΝΚ και Εργαστήρια ΕΕΕΚ

Παραδοσιακους Χορους

Οι παραδοσιακοί χοροί του νομού του νομού Κιλκίς είναι εν πολλοίς κοινοί με αυτούς όλης της Μακεδονίας και ιδιαίτερα με αυτούς της Κεντρικής Μακεδονίας. Εν τούτοις υπάρχουν ορισμένοι που έχουν καθαρά τοπικό χαρακτήρα και απαντώνται μόνο σε αυτή τη γεωγραφική περιοχή. Οι μουσικοί σκοποί παίζονται κυρίως με κλαρίνο, τρομπέτες, ακορντεόν, πίπιζα, ζουρνά και ορισμένες φορές και με σαξόφωνο και γκάιντα και συνοδεύονται με νταούλι. Οι χοροί που απαντώνται σε περιοχές του νομού Κιλκίς είναι: Γκάιντα, είναι κυκλικός χορός που απαντάται σε πολλά μέρη της Μακεδονίας, αλλά ιδιαίτερα στο νομό Κιλκίς. Γκέικος, χορός της Γουμένισσας, ανδρικός κυκλικός χορός, με δύο μέρη (αργό και γρήγορο). Καρασούλης, αντρικός κυκλικός χορός του Πολυκάστρου στην Παιονία, Κιλκίς Βρατνίτσκα, αντρικό κυκλικός χορός της Γρίβας. Μπόιμτσα, χορός της Αξιούπολης. Στάγκινα (ή Στάνκαινα), γυναικείος κυκλικός χορός, κοινός στην Κεντρική Μακεδονία. Μάσο, αντρικός χορός της Γουμένισσας. Μπαμπουγκιόργκιφτσε, αντρικός κυκλικός χορός με σπαθιά, των Ρουσουλιών στο 15θήμερο δρώμενο των Χριστουγέννων στην Παιονία, Κιλκίς {Στη Γρίβα : Αντρικός κυκλικός και προχωρητικός χορός με σπαθιά, δρώμενο των Ρουσουλιών στο 15θήμερο των Χριστουγέννων. Ερανικό χορός της Εκκλησίας του Αγίου Αθανασίου Γρίβας, για την αυτοενίσχυσή της ή προσφορά αγάπης παθούντων, μέσω αυτής.} Παλικαρίσιος (ή Μπαμπαΐτικος), κυκλικός αντρικός χορός της περιοχής του νομού Κιλκίς. Γονατιστός (ή Πουσεντνίτσα), κοινός αντρικός χορός της Γρίβας. Του Κατσάμπα, τοπικός χορός της περιοχής του νομού Κιλκίς και της Κεντρικής Μακεδονίας. Λισσάβω, (Ελισάβετ Λιτητάρη 1860-1949) γυναικείος κυκλικός χορός της Γρίβας. Οι στίχοι των περισσότερων τραγουδιών ήταν στο τοπικό σλαβογενές ιδίωμα και πλέον έχουν ξεχαστεί καθώς το Ελληνικό κράτος απαγόρευε τη χρήση του ιδιώματος. Σήμερα γίνονται προσπάθειες να καταγραφούν και να αποδοθούν και στην ελληνική. Φυσικά, ο νομός Κιλκίς αντιπροσωπεύεται και από πλήθος Σαρακατσάνικων και Βλαχικών παραδοσιακών χορών, οι οποίοι όμως είναι πανελλήνια κοινοί. Επίσης σημαντική κατηγορία χορών είναι οι Βλαχομογλενίτικοι (Βλάχικοι επηρεασμένοι από τους Μακεδονίτικους σκοπούς), που δεν έχουν όμως καταγραφεί επαρκώς. Μετά το 1922, λόγω της εγκατάστασης προσφύγων, η τοπική χορευτική παράδοση έχει εμπλουτιστεί και με χορούς, από τον Πόντο, την Ανατολική Ρωμυλία, την Ανατολική Θράκη, τη Μικρά Ασία και την Καππαδοκία.

Παραδοσιακα φαγητα

Η τοπική κουζίνα, όπως και όλος ο νομός, είναι έντονα πολυπολιτισμική. Η ελληνική διασπορά συγκεντρωμένη στο τραπέζι με όλα τα χαρακτηριστικά της! Στα σπίτια κάθε εποχή, παραδοσιακές γεύσεις και αρώματα ομορφαίνουν την ατμόσφαιρα. Ο νομός Κιλκίς δίκαια καμαρώνει για την πλούσια γαστριμαργική του δραστηριότητα. Εδώ κάθε οικογένεια παρασκευάζει τουρσιά για όλο το χρόνο ενώ τοπικές συνταγές πρωτότυπες και νόστιμες δίνουν τη γεύση τους σε κάθε γιορτινή μέρα του χρόνου. Βασιλιάς όλων…η ποντιακή κουζίνα! Εδώ παράγονται τα ονομαστά ποντιακά τυριά και ζυμαρικά «ΡΑΓΙΑΝ» στο χωριό Βάθη, σε έναν καταπληκτικό, επισκέψιμο χώρο παραγωγής. Εκλεκτά γαλακτοκομικά όπως τα τυριά Δοϊράνη, τα γαλακτοκομικά του Κουκάκη και του Λύκα, αλλά και το κασέρι Κολιός, παράγονται επίσης στην περιοχή. Σπιτικά τουρσιά παράγει ο Παρπάρας. Η Γουμένισσα είναι το κέντρο της παραγωγής κρασιού με κρασιά ΟΠΑΠ από ποικιλίες ξινόμαυρου και νεγκόσκα. Επισκέψιμα οινοποιεία φτιαγμένα με μεράκι, όπως του Μπουτάρη και Αιδαρίνη, μικρά οικιακά μουσεία οίνου πραγματικά στολίδια για τον τόπο, όπως του Ευτυχίδη και του Τάτση, παραδοσιακά καζάνια όπως του Αρχοντάκη, εξαιρετικές μονάδες βιολογικής καλλιέργειας αμπελιών όπως το οινοποιείο Ακροθέα, αλλά και νέες, σύγχρονες και άρτια εξοπλισμένες όπως του Χατζηβαρύτη, σας περιμένουν να σας ξεναγήσουν και να σας συντροφεύσουν στους δρόμους του κρασιού, με μυρωδιές γκράπας και τσίπουρου. Παραδοσιακά εδέσματα και γλυκά του κουταλιού, θα δοκιμάσετε στη Φιλυριά στο σπίτι του Κυρ Αλέκου, στη Γερακώνα στη γωνιά του Κυρ Βασίλη με το γνήσιο μέλι και στο Φανό στον παραδοσιακό ξυλόφουρνο του Κώστα θα γευτείτε σπιτικό ζυμωτό ψωμί και παραδοσιακά ζυμαρικά από βιοκαλλιέργεια και πετροαλεσμένα σιτηρά. Από τα ταβερνάκια στα Κρούσσια μέχρι τα εστιατόρια του Κιλκίς και από τα Μεγάλα Λιβάδια στο Πάικο μέχρι τη γραφική Καστανερή και το καταπράσινο Κοτζά Ντέρε, εξαίσια κρεατικά από ντόπια ζώα ελευθέρας βοσκής σας υπόσχονται ανεπανάληπτες γευστικές απολαύσεις. Το φρέσκο ψάρι στη Δοϊράνη, μαγειρεμένο με όλους τους τρόπους, συμπληρώνει τη λίστα για τους λάτρεις του «Ευ Ζην» Παραδοσιακά προϊόντα Αριάνη Κεφίρ Γλυκά του κουταλιού Μαρμελάδες Σάλτσες Μουστάρδες Ζυμαρικά Γαλακτοκομικά Τουρσιά κ.ά. Το Κιλκίς είναι μία επαρχιακή πόλη τόσο κοντά στη Θεσσαλονίκη κι όμως τόσο μακριά από τους ανθρώπους της! Σε αυτό το γευστικό μας ταξίδι, ανακαλύψαμε πως ο νομός Κιλκίς είναι πλούσιος σε γεωργικά προϊόντα και πως έχει πολλά δάση ανάμεσα στα χωριουδάκια, που πλαισιώνουν αυτόν το μαγευτικό νομό, που για πολλούς είναι άγνωστος. Κρασιά: Τα οινοποιεία του νομού Κιλκίς, βρίσκονται συγκεντρωμένα στον άξονα Αξιούπολης – Γουμένισσας – Φιλυριάς σε κοντινές μεταξύ τους αποστάσεις και είναι όλα επισκέψιμα. Το Κιλκίς αποτελεί έναν προορισμό κατάλληλο για οινοτουρισμό. H περιοχή της Γουμένισσας είναι τμήμα της Διαδρομής του Κρασιού Πέλλας – Γουμένισσας, μιας από τις διαδρομές των Δρόμων του Κρασιού της Βόρειας Ελλάδας. Επίσης, η Γουμένισσα είναι το επίκεντρο του ερυθρού ξηρού οίνου ΠΟΠ (ΟΠΑΠ) Γουμένισσα, που εκτός από το ξινόμαυρο περιέχει και την τοπική ερυθρή ποικιλία νεγκόσκα. Κάστανα: Στην Γρίβα του νομού Κιλκίς υπάρχει το μεγαλύτερο δάσος Καστανιάς. Βρίσκεται στον οικισμό Μεγάλα Λιβάδεια, στο όρος Πάικο. Λόγω του κλίματος που επικρατεί στην περιοχή τα κάστανα είναι ιδιαίτερα γλυκά και γευστικά. Κάθε χρόνο τον Οκτώβριο, στη Γρίβα γίνεται μία μεγάλη γιορτή για να τιμήσουν το κάστανο. Υπό τους ήχους της παραδοσιακής μουσικής, θα γευτείτε με τη συνοδεία ντόπιου κρασιού και τυριού … τα ξακουστά Κάστανα ! Το μαγαζάκι, που οπωσδήποτε θα πρέπει να επισκεφτείτε, είναι ο Αλχημιστής! Από την πρώτη στιγμή που το είδαμε το ερωτευτήκαμε. Ο Σταύρος, ο ιδιοκτήτης του, θα σας βάλει αμέσως στον κόσμο του, που είναι γεμάτος αρώματα από καφέδες και τσάγια, αλλά και ποικιλία μπαχαρικών και βοτάνων. Αλλά οι γευστικές μας αναζητήσεις δεν σταματούν εδώ. Μας το σφύριξαν ότι οι Γαστρομαγείες ήταν κοντά μας με ένα κλικ και σε λίγο θα μπορούσαμε να γευτούμε όλα τα καλούδια του τόπου σε ένα βαζάκι. Γλυκά του κουταλιού, μαρμελάδες, λικέρ, σάλτσες, τουρσί και σαλάτες, όλα χειροποίητα και γευστικά!


Πηγες
wikipedia.org
https://www.enjoykilkis.gr/el/%CE%B3%CE%B1%CF%83%CF%84%CF%81%CE%BF%CE%BD%CE%BF%CE%BC%CE%AF%CE%B1