Χίος

Γενικές Πληροφορίες

Η Χίος είναι νησί του Κεντρικού Αιγαίου και το πέμπτο μεγαλύτερο της Ελλάδας με έκταση 842 τετρ.χιλιόμετρα και μήκος ακτών 213 χιλιόμετρα. Διοικητικά αποτελεί την Περιφερειακή Ενότητα Χίου που ανήκει στην Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου μαζί με τα Ψαρά και τα Αντίψαρα (δυτικά) και τις Οινούσσες (ανατολικά). Ο πληθυσμός ανέρχεται σε 51.320 κατοίκους (απογραφή 2011) που ζει στην πόλη της Χίου, πρωτεύουσα και κύριο λιμάνι του νησιού, καθώς και στα 64 χωριά του νησιού. Ακόμα η Χίος έχει μεγάλη απόδημη κοινότητα σε Λονδίνο και Νέα Υόρκη. Η μικρότερη απόσταση του νησιού από τις απέναντι ακτές της Μικράς Ασίας, είναι 3,5 ναυτικά μίλια από το ακρωτήριο Πούντα ως τη χερσόνησο της Ερυθραίας, στο ύψος του Τσεσμέ.

Ιστορία

Τα Προελληνικά φύλα που κατοίκησαν τη Χίο ήταν οι Πελασγοί, οι Κάρες, οι Λέλεγες και οι Άβαντες. Την παρουσία τους στον τόπο μαρτυρούν ακόμη ορισμένα τοπωνύμια. Ίχνη εγκαταστάσεων που χρονολογούνται τα παλαιότερα από τη Μέση και Νεότερη Νεολιθική Περίοδο (6η και 5η χιλιετία π.Χ) έχουν ανασκαφεί στο Σπήλαιο του Αγίου Γάλακτος, στο Βορειότερο τμήμα του νησιού. Προϊστορικοί οικισμοί έχουν επίσης ανασκαφεί και στον Εμποριό, στα Φανά, στο Νότιο τμήμα του νησιού, ενώ στα Ψαρά έχουν βρεθεί Μυκηναϊκοί τάφοι με πλούσια κτερίσματα. Γύρω στα μέσα του 11ου αι. ξεκίνησε ο αποικισμός της Χίου από τους Ίωνες. Οι Ίωνες που κατοίκησαν το νησί, κατά τον Α' αποικισμό, (11ος αι.) ενέταξαν τη Χίο στο Πανιώνιον, στην ένωση των Ιωνικών πόλεων της Μικράς Ασίας.

Βιβλιοθήκη Κοραή: Είναι μια από τις μεγαλύτερες και σημαντικότερες της Ελλάδας. Ιδρύθηκε το 1792 και περιλαμβάνει περίπου 130.000 τόμους. Στο ίδιο κτίριο στεγάζεται το Εθνολογικό και Λαογραφικό Μουσείο Αργέντη. Αρχαιολογικό Μουσείο. Με ενδιαφέροντα εκθέματα βρίσκεται στην οδό Μουσείου, νότια του λιμανιού.

Μύλοι: Στο 1,5 χλμ. βόρεια της πόλης βρίσκονται οι Μύλοι της Χίου χτισμένοι σε ένα μικρό λιμενοβραχίονα στην περιοχή Ταμπάκικα. Στα τέλη του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ου, αναπτύχθηκε στη Χίο μιας μικρής κλίμακας βιομηχανική υποδομή. Ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος, οι πολιτικές αλλαγές που διαδραματίστηκαν μετά στα Βαλκάνια και την Ανατολική Ευρώπη- που ήταν παραδοσιακές αγορές των Χιώτικων προϊόντων-καθώς επίσης και ο γρήγορος εκσυγχρονισμός της βιομηχανικής παραγωγής απέκλεισαν τις Χιακές βιομηχανίες. Το κύριο προϊόν των μικρών βιομηχανιών της Χίου ήταν τα κατεργασμένα δέρματα, που παράγονταν στα Βυρσοδεψία, τα οποία βρίσκονταν στα βόρεια της πόλης στην περιοχή Ταμπάκικα. Οι 4 αυτοί ανεμόμυλοι ήταν μέρος της βιομηχανικής αυτής παραγωγής.

Η Χίος αποτελείται από 66 διαφορετικά γραφικά χωριά. Στη βόρεια πλευρά του νησιού ξεχωρίζουν τα χωριά Καρδάμυλα, Αμάδες, Βίκι, Καμπιά και Λαγκάδα, ενώ βορειοδυτικά τα χωριά Βολισσός, Άγιο Γάλας, Πιραμά, Αγιάσματα και Νενητούρια. Τα παραπάνω χωριά ξεχωρίζουν για τις μικρές κοιλάδες και τα ιαματικά τους νερά. Επίσης, το χωριό Ανάβατος που βρίσκεται στο κεντρικό μέρος του νησιού και το οποίο είναι χτισμένο πάνω σε ένα μεγάλο βράχο από γρανίτη. Στη νότια πλευρά του νησιού βρίσκονται τα χωριά Πυργί, Ολύμποι και Μεστά. Πρόκειται για τα «Μεσαιωνικά χωριά» της Χίου, τα οποία θυμίζουν κάστρα καθώς χτίστηκαν με αυτό τον τρόπο ώστε να προστατεύουν τους κατοίκους από τους πειρατές την περίοδο του Μεσαίωνα. Τα χωριά αυτά έχουν διατηρήσει την αρχιτεκτονική τους στο πέρασμα των αιώνων. Αξίζει να σημειωθεί ότι το χωριό Πυργί είναι γνωστό για τα "ξυστά του". Οι τοίχοι σε όλα τα σπίτια του χωριού είναι βαμμένοι με ασπρόμαυρα γεωμετρικά σχήματα.

Παραλίες

Η Χίος προσφέρει στους λάτρεις της θάλασσας και του ήλιου μια μεγάλη ποικιλία από παραλίες για όλα τα γούστα, από κοσμοπολίτικες αμμουδιές με όλες τις ευκολίες μέχρι απόμακρους όρμους όπου μπορεί κανείς να απολαύσει την πρωτόγονη ομορφιά της φύσης. Μερικές από τις δημοφιλείς παραλίες βρίσκονται κοντά στην πόλη της Χίου, ενώ κάποιες άλλες πιο μακριά. Πολυκοσμικές και δημοφιλείς ή απόμακρυσμένες και άγνωστες, όλες οι παραλίες στη Χίο έχουν κρυστάλινα καθαρά νερά και πεντακάθαρη άμμο ή βότσαλα.

Ιαματικές Πηγές Αγιασμάτων Χίου

Τα Αγιάσματα ήταν στο παρελθόν το κέντρο του εμπορίου για τα γύρω χωριά εξαιτίας του αντιμονίου. Σήμερα είναι γνωστά για τα ιαματικά λουτρά τους και τις υδροθεραπείες. Τα ιαματικά νερά των Αγιασμάτων χρησιμοποιούνται επίσης για το εκχύλισμα φυτών και λαδιού μαστίχας με σκοπό την παραγωγή καλλυντικών από μαστίχα. Ίαση - Πρόληψη - Αποκατάσταση - Αναζωογόνηση - Ευεξία Με θερμοκρασία 57,5ο C (υδροθεραπεία) η πηγή ενδείκνυται για εκφυλιστικές αρθροπάθειες, ρευματοπάθειες, σπονδυλοαρθρίτιδες, οσφυαλγίες, ισχιαλγίες, μετατραυματικές δυσμορφίες και αγκυλώσεις, περιφερικές νευρίτιδες (νευραλγίες, μυαλγίες), τενοντίτιδες, χρόνιες γυναικολογικές παθήσεις, αγγειοπάθειες, παθήσεις ενδοκρινολογικού κύκλου. Οι ιαματικές πηγές αναβλύζουν κοντά στην παραλία και παρουσιάζουν σημαντική κίνηση το καλοκαίρι.

Έθιμα

Πρωτοχρονιά

Η Χίος είναι το νησί των ναυτικών. Η ιδιαίτερη αυτή σχέση της με την ναυτιλία επηρέασε και επηρεάζει τα ήθη και έθιμα του τόπου. Κατά τη διάρκεια των Χριστουγέννων τα παιδιά κατασκεύαζαν ένα καράβι και έβγαιναν στη γειτονιά τραγουδώντας τα κάλαντα. Επίσης είναι γνωστό ότι οι Χιώτες αντί για δέντρο τα Χριστούγεννα στόλιζαν καράβι. Μετά από χρόνια πολλά παιδιά από διάφορα χωριά, κυρίως όμως από το Βροντάδο άρχισαν να κατασκευάζουν όλοι μαζί μοντέλα πλοίων, αναβιώνοντας το Πρωτοχρονιάτικο έθιμο. Αυτό δημιούργησε σταδιακά έναν ανταγωνισμό και έτσι κάθε παραμονή της Πρωτοχρονιάς μαζεύονταν στην πλατεία της Χίου και παρουσίαζαν τα δημιουργήματά τους στον κόσμο. Τα τελευταία χρόνια το έθιμο αυτό έχει πάρει μορφή διαγωνισμού με κανονισμούς και όρους συμμετοχής που επέβαλλε η Περιηγητική Λέσχη Χίου μαζί με το Δήμο Χίου. Τα παινέματα και ο σκοπός που τραγουδιόνταν από τα παιδιά είναι επηρεασμένα από τα μικρασιατικά κάλαντα.

Πάσχα

Ο ρουκετοπόλεμος του Βροντάδου: ο Βροντάδος βρίσκεται βόρεια της πόλης της Χίου και είναι η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη του νομού. Στον Βροντάδο κατοικούν πολλοί ναύτες και καπετάνιοι. Το έθιμο του ρουκετοπόλεμου προέρχεται από την τουρκική κατοχή. Πρόκειται για μια ανταλλαγή πυρών ανάμεσα στις δυο μεγαλύτερες ενορίες της πόλης, του Αγίου Μάρκου και της Παναγίας της Ερυθιανής. Στα Μεστά, το Μεγάλο Σάββατο, οι πιστοί, κυρίως οι νέοι, παίρνουν φως από τον ιερέα με το «δεύτε λάβετε φως» και ανάβουν τον μεγάλο φανό στην πλατεία του χωριού (που έχουν ήδη ετοιμάσει) και καίνε το ομοίωμα του Ιούδα.

Απόκριες

Η Μόστρα των Θυμιανών: Η Μόστρα είναι η πιο γνωστή καρναβαλική γιορτή της Χίου, που γίνεται στα Θυμιανά. Το έθιμο έχει τις ρίζες του στο Μεσαίωνα, όταν πειρατές και κουρσάροι λεηλατούσαν τα παράλια των νησιών και άρπαζαν τις σοδειές των κατοίκων. Αγάς: Τα Μεστά, η Ελάτα, το Λιθί, το Πυργί και οι Ολύμποι είναι χωριά που ανήκουν στο Δήμο μαστιχοχωρίων. Τα χωριά αυτά διατηρούν τα μεσαιωνικά χαρακτηριστικά τους, ενώ αναβιώνει κάθε χρόνο την Καθαρά Δευτέρα το έθιμο του «Αγά».

Πολιτιστικά Στοιχεία

Η Χίος διαθέτει πλούσια πολιτιστική κληρονομιά την οποία τα τελευταία χρόνια προσπαθεί να αξιοποιήσει ώστε να προσελκύσει επισκέπτες, οι οποίοι με τη σειρά τους θα τονώσουν την τοπική οικονομία. Η τουριστική προβολή του νησιού διεξάγεται κυρίως με τη χρήση έντυπων μέσων, με τη συμμετοχή σε εκθέσεις γενικού και ειδικού τουρισμού αλλά και με τη χρήση της ηλεκτρονικής προώθησης, τις διαφημίσεις μέσα από ραδιόφωνο και τηλεόραση και την προβολή μέσα από τους μεσάζοντες. Παρά τις αξιόλογες ενέργειες που γίνονται για την προώθηση και προβολή του νησιού εντοπίζονται σημαντικά προβλήματα τόσο στην οργάνωση, συντονισμό και προγραμματισμό αυτών των ενεργειών όσο και στη συνεργασία μεταξύ των φορέων. Είναι ένα νησί με ιδιαίτερα μεγάλο αριθμό πολιτιστικών πόρων. Στο σύνολό του ο νομός έχει 14 μουσεία. Κάποια από αυτά είναι περισσότερο και κάποια λιγότερο αξιοποιημένα. Τα σημαντικότερα μουσεία και τα περισσότερο αξιοποιημένα είναι, το Αρχαιολογικό Μουσείο Χίου, το Βυζαντινό Μουσείο, το Μουσείο της Νέας Μονής, το Παλατάκι Ιουστινιάνι, το Μουσείο Μαστίχας, τα Ναυτικά Μουσεία Χίου και Οινουσσών, το Λαογραφικό Μουσείο Καλλιμασιάς και το Λαογραφικό Μουσείο στα Λεπτόποδα.Η χρονολόγησή του τοποθετείται στα Βυζαντινά χρόνια από όλους τους ιστορικούς που το αναφέρουν (σύγχρονο με το Κάστρο των Απολίχνων, κατά το Ζολώτα), ωστόσο δεν έχει γίνει καμία αρχαιολογική έρευνα σ' αυτό, για περαιτέρω τεκμηρίωση. Ο Κ. Χωρεάνθης πάντως, αναφέρει ότι η ονομασία "Κάστρο της Ωριάς" δείχνει από μόνη της τη βυζαντινή προέλευση του οχυρού και απηχεί τη διαδεδομένη, σε όλο τον ελληνικό χώρο, παράδοση για την πολιορκία για πολλά χρόνια ενός κάστρου από εχθρικό στράτευμα. Μέσα στο Κάστρο βρίσκεται η Ωριά (=ωραία κόρη, Βασίλισσα) που έχοντας τα θάρρη της στη δυνατή οχύρωση του Κάστρου και στην ευνοϊκή, για άμυνα, θέση του, αντιμετωπίζει θαρραλέα τους πολιορκητές. Όμως, συνεχίζει η παράδοση, το Κάστρο κυριεύεται με προδοσία και η ηρωίδα, για να μην πέσει στα χέρια των εχθρών, γκρεμίζεται από το τείχος και σκοτώνεται.. Το σχετικό δημοτικό τραγούδι του «Κάστρου της Ωριάς» είναι διαδεδομένο σε όλο τον ελληνικό χώρο.

Τοπική Κουζίνα

Τα φρέσκα ψάρια, τα ντόπια κρέατα σε συνδυασμό με το παρθένο ελαιόλαδο και τα φρέσκα λαχανικά είναι τα κύρια συστατικά των Χιώτικων παραδοσιακών πιάτων. Μερικές από τις συνταγές που πρέπει να δοκιμάσει κανείς είναι η κοκκινιστή κατσίκα, τα αυγοκαλάμαρα, τα χειρίσια μακαρόνια, τα κοπανιδοπιτάκια, το μελιτσανοπίλλαφο, οι μαλαθρίτες. Μία ονειρεμένη συνταγή από την Χίο με καταγωγή από τις Οινούσσες! Την συναντάμε και στην Κρήτη Αυγοκαλάμαρα! Πρόκειται για μια κρέπα-ομελέτα γεμιστή με κιμά Η ονομασία τους προέρχεται από τα αυγά (διότι η συνταγή περιέχει πολλά αυγά) και το κυλινδρικό σχήμα που τους δίνουν το οποίο το παρομοιάζουν με το σώμα του καλαμαριού.

Μαστίχα Χίου

Η μαστίχα αποτελεί το προϊόν – έμβλημα της Χίου. Με το άκουσμα της λέξης μαστίχας στο μυαλό των περισσότερων κατευθείαν έρχεται η Χίος... και όχι άδικα! Η μαστίχα περιλαμβάνει ευρεία γκάμα χρήσεων. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί από την ζαχαροπλαστική-μαγειρική μέχρι την ιατρική Σύμφωνα με μελέτες η μαστίχα της Χίου διαθέτει αντιοξειδωτικές, αντιβακτηριακές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες, έχοντας επίσης την ικανότητα να μειώνει τα λιπίδια και τη γλυκόζη στο αίμα. Δεν θα μπορούσαμε να προσπεράσουμε την ιδιότητα της για την ανακούφιση που προσφέρει σε ενοχλήσεις στο στομάχι και γαστρεντερικό σύστημα. Επιπλέον, χρησιμοποιείται για δερματικά προβλήματα καθώς έχει επουλωτική δράση.Ακόμη, η μαστίχα έχει αναφερθεί μέσα από έρευνες ότι αναστέλλει τον πολλαπλασιασμό των κυττάρων και εμποδίζει την εξέλιξη του κυτταρικού κύκλου. Με άλλα λόγια η μαστίχα είναι σημαντική καθώς με αυτή την αναστολή μπορεί να θεωρηθεί ότι διαθέτει αντικαρκινική δραστηριότητα. Παρόλα αυτά, για να έχει αυτό το θετικό αποτέλεσμα, έχει παρατηρηθεί ότι θα πρέπει η μαστίχα να καταναλώνετε σε συγκεντρώσεις μεγαλύτερες από 20 μg/ml. Οι χημικές δομές των συστατικών της μαστίχας που είναι υπεύθυνες για αυτές τις δραστηριότητες δεν είναι σαφείς. Έτσι, απαιτούνται περαιτέρω μελέτες προκειμένου να διασαφηνιστούν συγκεκριμένα τα βιοδραστικά συστατικά της μαστίχας. Ακόμη, η μαστίχα έχει αναφερθεί μέσα από έρευνες ότι αναστέλλει τον πολλαπλασιασμό των κυττάρων και εμποδίζει την εξέλιξη του κυτταρικού κύκλου. Με άλλα λόγια η μαστίχα είναι σημαντική καθώς με αυτή την αναστολή μπορεί να θεωρηθεί ότι διαθέτει αντικαρκινική δραστηριότητα. Παρόλα αυτά, για να έχει αυτό το θετικό αποτέλεσμα, έχει παρατηρηθεί ότι θα πρέπει η μαστίχα να καταναλώνετε σε συγκεντρώσεις μεγαλύτερες από 20 μg/ml. Οι χημικές δομές των συστατικών της μαστίχας που είναι υπεύθυνες για αυτές τις δραστηριότητες δεν είναι σαφείς. Έτσι, απαιτούνται περαιτέρω μελέτες προκειμένου να διασαφηνιστούν συγκεκριμένα τα βιοδραστικά συστατικά της μαστίχας.

https://el.wikipedia.org/wiki/
https://www.chios.gr/el/anaklipse-ti-xio/politismos/istoria
https://mastic.gr/el/axiotheata-tis-chioy/
http://www.chiosonline.gr/places_gr.asp
http://www.chiosnet.gr/tourism/worth/beaches_gr.htm
https://www.chios.gr/el/drasthriothtes/ev-zin/iamatika-loutra
http://nestor.teipel.gr/xmlui/bitstream/handle/123456789/15766/SDO_DMTA_01370_Medium.pdf?sequence=1
https://www.chios.gr/el/kastro-kampion
https://gastrotourismos.gr/i-kouzina-tis-chiou-syntages-gastronomia-proionta-4523
https://secretkitchenandtravel.gr/avgokalamara-spesialite-chiou-ke-inousson-krepes-gemistes/
https://www.mednutrition.gr/portal/efarmoges/leksiko-diatrofis/16466-mastixa-xiou