"Κάθε ταξιδιώτης είναι πολίτης της Ιθάκης" Αυτή η επιγραφή στο λιμάνι του νησιού υπενθυμίζει σε κάθε επισκέπτη ότι η συμβολική Ιθάκη είναι η έννοια της πατρίδας που θέλουμε όλοι κάποτε να επιστρέψουμε. Με αυτές τις σκέψεις στον νου, φτάνοντας στο νησί θα νιώσετε ότι βρίσκεστε σε ένα μέρος αλλιώτικο από τα άλλα.Θα ζήσετε τον μύθο και την αθανασία και θα εύχεστε να είναι μακρύ το ταξίδι, σαν βγείτε στον πηγαιμό της.
Η Ιθάκη είναι ένα στενό και βραχώδες νησί με δαντελωτή ακτογραμμή. Βρίσκεται στο Ιόνιο πέλαγος και πιο συγκεκριμένα στα νότια της Λευκάδας και βορειοανατολικά της Κεφαλονιάς. Έχει έκταση 117 τετραγωνικά χιλιόμετρα και πληθυσμό 3084 κατοίκους. Πρωτεύουσα του νησιού είναι το Βαθύ.
Η ιστορία και η παράδοση του νησιού είναι μακραίωνη. Η Ιθάκη είναι κατοικήσιμη από τη 2η χιλιετία π.Χ., δηλαδή από την Νεοληθική εποχή όπως μαρτυρούν αρχαιολογικά ευρήματα.Είναι γνωστό ότι το 1174 π.Χ. καταυθάνει μετά την δεκάχρονο νόστο του ο πολυμήχανος Οδυσσέας. Από τότε έως και τον θάνατό του διοικήσε εκείνος και έπειτα τον διαδέχτηκε ο Τηλέμαχος. Το 1000 με 800 π.Χ. το νησί βρισκόταν κάτω από Δωρική κατοχή, μέχρι και το 180 π.Χ. που οι Ρωμαίοι την κατέλαβαν.Το νησί παρέμεινε στην ηγεσία των Ρωμαίων έως το 394 μ.Χ., τη χρονιά που περιήλθε στην Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Την περίοδο αυτή καθιερώνεται ο Χριστιανισμός και χτίζονται θαυμαστά έργα και χώροι λατρείας. Το 1185 το νησί κατακτάται από τους Νορμανδούς και το 1204 περνά στην κυριαρχία των Ορσίνι. Το 1357 πέφτει στα χέρια των Τόκων και το 1479 βρίσκεται υπόδουλη στον Οθωμανικό ζυγό. Η οθωμανική κατοχή διήρκησε 24 χρόνια, δηλαδή έως το 1503 που πουλήθηκε στους Βενετούς. Η Ενετοκρατία κράτησε μέχρι το 1797 όπου τα ηνία της πόλης παίρνουν οι Γάλλοι. Τότε ο πληθυσμός αυξάνεται και πρωτεύοθσα του νησιού γίνεται το Βαθύ. Το 1799 τα νησιά του Ιονίου καταλαμβόνονται από Ρωσσοτούρκους για μικρό χρονικό διάστημα μέχρι να επανέλθουν στα χέρια των Γάλλων. Η Γαλλική κατοχή επέδρασε θετικά στον πολιτισμό των νησιών και παρασυρόμενοι από΄τις ιδέες του διαφωτισμού και την γαλλική επανάσταση, διεκδήκησαν την ελυθερία τους. Το 1809 αρχίζει η περίοδος της Αγγλοκρατίας και ιδρύεται ανεξάρτητο κράτος με όνομα ‘Ενωμένες Πολιτείες των Ιονίων Νήσων’ και κυβερνάται συνταγματικά από την Ιόνιο Βουλή. Το ενδιαφέρον για την Ομηρική Ιθάκη αναζωπυρώνεται, η οικονομία προοδεύει και η κοινωνική ζωή αναβαθμίζεται. Στις 21 Μαϊου 1864 το ριζοσπαστικό ρεύμα και η διεθνής πολιτική κατάσταση οδήγησαν στην ένωση των Εφτανήσων με την Ελλάδα. Προχωρόντας την πορεία της στην νεότερη ιστορία, η Ιθάκη εκσυγχρονίζεται και αναπτύσσει μοναδικό πολιτισμό. Με την είσοδό της στον 20ο αιώνα, χτίζονατι δημοσια κτίρια, δημιουργούνται δρόμοι, ξεκινά η λειτουργία εργοστασίου ηλεκτροφωτισμού το 1923 και ανπτύσσεται σημαντικά η ναυτιλία. Μεγάλος σεισμό ςόμως ξεσπά το 1953 και μεγάλος μέρος του νησιού μετατρέπεται σε ερείπια.Η ανοικοδόμηση ξεκίνησε παρά τις δυσκολίες επιτυχώς με τη συνδρομή του κράτους και Ιθακήσιων μεταναστών.
Η Ιθάκη είναι μαγευτικό και γραφικό νησί, με μοναδική ομαρφία. Οι εκτενείς ακρογιαλιες της με τα γαλαζοπράσινα καθαρά νερά, τα λαογραφικά μουσεία, τα απόμακρα εκκλησάκια και τα στενά σοκάκια, καθιστούν το τοπίο εκθαμβοτικό. Συνεπώς οι προορισμοί που πρέπει να επισκευτείτε πληθαίνουν.
Ξεκινώντας με τις παραλίες κάθε επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να ξεφύγει από τους ρυθμούς της πόλης και της καθημερινότητας στα Κουρβούλια. Μικροί κολπίσκοι με πράσινα νερά και αμμουδιά για να απολάυσεις τον παφλασμό των κυμμάτων. Στην νότια μεριά του νησιού βρίσκεται οι παραλίες Κριτάμι και Καμίνια, που μοιάζουν με τοπία βγαλμένα από ταινία. Πιο γνωστή παραλία του νησιού είναι το Κοτσύφι με διαυγή νερά και καθηλωτική θέα στο ανοιχτό πέλαγος. Το Αμμουδάκι με τα δροσερά και αναζωογονητικά νερά προσφέρει χαρά σε κάθε μικρό ταξιδιώτη καθώς περικλείεται από ψηλούς βράχους για εντυπωσικαές βουτιές. Τέλος, αξίζει να απολαύσετε την ηρεμία της παραλίας Συκιά, με μoναδικό μειονέκτημα ότι είναι προσβάσιμη μόνο με σκάφος.
Όσον αφορά την λαογραφία και την ιστορία του νησιού, υπάρχουν τόποι που μπορείς να περιηγηθείς και να μάθεις ότι επιθυμείς. Το νησί έχει δύο αρχαιολογικά μουσεία (στο Βαθύ και στον Σταυρό), τα οποία στεγάζουν ευρήματα που χρονολογούνται από την Γεωμετρική εποχή ως την Ρωμαϊκή. Προτομές του Οδυσσέα, αγγεία και μικροσκεύη εκτείθονται στα μουσεία εδώ και αρκετά χρόνια. Επιπλέον, το νησί διαθέτει ένα ναυτικό και ένα λαογραφικό μουσείο με εκθέματα από την αρχαιότητα μέχρι και την εποχήμας και προσελκούν τουρίστες από όλο τον κόσμο κάθε χρόνο. Ένα εναλλακτικό και πρωτοπόρο είδος μουσείου βρίσκεται στην βόρεια μεριά του νησιού το Υπαίθριο μουσείου της Ιθάκης που εξάπτει την περιέργια κάθε ανθρώπου. Στην περιοχή Κιόνι σώζεται ένα μικρό του τμήμα του σπιτιού του γνωστού πολεμιστή του 1821, του Γεώργιου Καραϊσκάκη. Σε αντίθεση με το σπίτι του Καραϊσκάκη, το μέγαρο Δρακούλη σώζεται και συντηρείται ακόμα. Πρόκειται για ένα νεοκλασσικό, επιβλητικό κτίριο με κίονες ιωνικού ρυθμού. Για χρόνια λειτουργούσε σαν καφετέρια όμως πλέον δεν είναι επισκέψημο. Χτίστηκε από την οικογένεια Δρακούλη, του δημοσιογράφου Πλάτωνα Δρακούλη. Στο νησί έχουν ανακαλυφθεί πολλά σπήλαια, όπως το σπήλαιο των Νυμφών και το σπήλαιο Ρίζες. Το πιο φημισμένο είναι το σπήλαιο του Λοΐζου, καθώς βρίσκεται σε μία βυθισμένη πόλη, στην άκρη της ακτής Πόλεως. Πήρε το όνομά του από τον Λοΐζο, ντόπιου αρχαιοκάπηλου που πούλαγε χρυσά νομίσματα που έβρισκε στη σπηλιά. Πάνω από την παραλία Λούτσα στέκονται δύο ενετικά κανόνια, που δίνουν την αίσθηση ότι το νησί είναι πάντα προστατευμένο και ετοιμοπόλεμο. Το βλέμμα των επισκεπτών μπορεί να παρασυρθεί από τους τάφους σε σχήμα πυραμίδας, φτιαγμένους από μυλόπετρες σε ψηλούς λόφους που κανείς μπορεί να αγνατέψει την θέα του κόλπου. Όμως δεν είναι αυτά που κινούν το ενδιαφέρον, αλλά το παλάτι του Οδυσσέα και η ακρόπολη του νησιού. Ψηλά τείχη από τεράστιες πέτρες αποτελούν τα θεμέλια του ανακτόρου του ξακουστού βασιλεία. Οι πηγές που πήγαιναν οι υπηρέτριες της Πηνελόπης και συνέλεγαν νερό βρίσκονται στους πρόποδες του λόφου. Λίγο πιο πέρα από το παλάτι, βρίσκεται η πηγή του Καλάμου, που εφοδίαζε όλα τα σπίτια με νερό και μπορεί να ξεδιψάσει τον κουρασμένο περιηγητή. Τέλος, μπορείτε να θαυμάσετε την εκθαμβωτική ομορφία του τοπίου από το Κάστρο των Αλαλκομενών, τα ερείπια της ακροπόλεως που εικάζεται ότι μάλλον ήταν το παλάτι του Οδυσσέα.
Η Ιθάκη, ως γνωστόν, αποτελεί πηγή έμπνευσης για ποιητές, λογοτέχνες και καλλιτέχνες σε ολόκληρη την υφήλιο. Συνεπώς, υπάρχουν αμέτρητα συγγράματα, ποιήματα και τραγούδια που μιλούν για την Ιθάκη και το τι συμβολίζει αυτή. Ένα ποιήμα που σίγουρα όλοι γνωρίζουν είνα η "Ιθάκη" του Κωσταντίνου Καβάφη. Τα λόγια "σαν βγεις στον πηγαιμό" είναι φράση που έχουμε ακούσει και χρησιμοποιήσει πολλές φορές. Η "Πηνελόπη" του Σαββόπουλου με το "Ιθάκη, Ιθάκη, Ιθάκη στο σπίτι μου θέλω να γυρίσω" που εκφράζει τις σκέψεις κάθε ταξιδιώτη και ξενιτεμένο που ποθεί να νοστήσει. Η "Πηνελόπη" του Μίλτου Πασχαλίδη, παρμένο από την ίδια ιστορία, παρουσιάζοντας διαφορετική οπτική με το ίδιο περιεχόμενο. Τέτοια παραδείγματα πληνθαίνουν και καθένα παρουσιάζει την δική του πτυχή του μύθου και της ιστορίας. Πολλά όμως από τα δημοτικά τραγούδια ξεχάστηκαν με την πάροδο του χρόνου και δεν διασώθηκαν. Υπάρχουν επίσης αντίγραφα γνωστών δημοτικών τραγουδιών που μελοποιούνται και ζωντανεύουν με μελωδίες και συγχορδίες.
Εκτός από τα θαυμαστά αξιοθέατα, ο επισκέπτης μπορεί να ζήσει τις εμπειρίες των παραδόσεων και των εθίμων. Καθ'όλη τη διάρκεια του χρόνου, πραγματοποιούνται πανηγύρια προς τιμή αγίων σε διάφορα εκκλησάκια και πανέμορφα μέρη του νησιού. Επιπλέον κάθε χρόνο, το τελευταίο Σάββατο του Ιουλίου αναβιώνει η γιορτή του κρασιού, με δωρεάν μυρωδάτο, ντόπιο κρασί, χορό και διασκέδαση. Τα Χριστούγεννα και το Πάσχα γιορτάζονται με μεγαλοπρέπεια στην Ιθάκη και τα έθιμα παραμένουν ανεξίτηλα. Το στόλισμα του δέντρου με την φάτνη, τα παραδοσιακά άσματα και ψαλμωδίες, προς τιμήν του Ομήρου και του Θεού Απόλλωνα. Τα κάλαντα τα οποία ψάλλονται αποβραδίς ή το πρωί των Χριστουγέννων, ήταν για τα παιδιά μια μεγάλη χαρά μα και για τα σπίτια που τους δέχονταν. Από την άλλη, το Πάσχα μπορείς να πάρεις μέρος στον στολιμό των επιταφίων, να ακολουθήσεις την πορεία και την συνάντηση δύο επιταφείων και να αγαλιάσετε ακούγοντας την "Λειτουργία της Αγάπης". Οι γιορτές στην Ιθάκη δεν σε δελεάζουν με φαντασμαγορικά έθιμα, αλλά με την απλότητά τους που προσφέρει πραγματική χαλάρωση και αγαλίαση.
Η Θιακή κουζίνα έχει σαν χαρακτηριστικό της την έντονη χρήση μπαχαρικών. Τα τέσσερα πιο διαδεδομένα αρωματικά που συνοδεύουν κάθε πιάτο είναι το σκόρδο, η ρίγανη, η κανέλα και το δεντρολίβανο.
Εκτός όμως από χαρακτηριστικά αρωματικά και μπαχάρια, υπάρχουν και παραδοσιακοί τρόποι προετοιμασίας και ψησίματος. Στην Ιθάκη τα φαγητά ψήνονται στην τσερέπα και το κουποτάψι. Είναι ειδικά σκεύη φτιαγμένα από πηλό και τρίχες γίδας. Στην τσερέπα ψήνεται η αναβόπιτα, δηλαδή το ψωμί, και στο κουποτάψι το κρέας.
Ακόμα, πολλά και εκλεκτά είναι τα κρεατικά και τα θαλασσινά του νησιού. Πρόκειται για ζώα ελευθέρας βοσκής που καταναλώνουν κάπαρη και πίνουν αλμυρό νερό, δίνοντάς τους ιδιαίτερη γεύση. Φυσικά, στο ψήσιμο και το σερβίρισμα, επικαλλύπτονται με μπαχάρια. Τα ψάρια και τα θαλασσινά υπάρχουν σε αφθονία λόγω της γεωγραφικής θέσης του νησιού, στα ανοιχτά του Ιονικού πελάγους. Ένα από τα πιο διάσημο πιάτο είναι Εξαιρετικό πιάτο, τα καλαμάρια μαγειρευτά με γάνα (μουτζούρα). Πρόκειται για αποκλειστικά Ιθακίσιο πιάτο και το μυστικό της νοστιμιάς του βρίσκεται στο μελάνι που δίνει μαυριδερή όψη στο φαγητό καθώς ανακατεύεται με το λάδι. Βέβαια δεν πρέπει να παραλείψουμε τις χειροποίητες πίτες και τα ζυμαρικά του τόπου. Η μπακαλιαρόπιτα, η χταποδόπιτα και η θιακιά μακαρονάδα είναι ιδανικά ορεκτικά και συνοδευτικά, σε συνδυασμό με το κρασί που παράγεται από ξηρά αμπέλια του νησιού. Μετά από ένα λουκούλιο γεύμα, μπορείτε να γλυκαθείτε με ροβανί με μέλι και ρύζι, χαλβά, ζελέ με κρέμα, παντεσπάνι και σαβαρέν.
Πηγές:
The National Geographic ΕΛΛΑΔΑ
https://www.youtube.com/embed/orff_LRZNvk
https://www.youtube.com/embed/Z5fZQtO_AWA
https://www.youtube.com/embed/EnJnEkzEzu8
http://www.arttravel.gr/arttravel-best_pasxa/article/16032/pasxa-sthn-ithakh